Bebeklerde nesne sürekliliği kavramını ilk defa duyuyorsunuz ve ne olduğunu merak mı ediyorsunuz? Öyleyse bu makalemizden ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
Bebekler temel beceriler ve içgüdülerle doğar. Sonra yavaş yavaş dünyayı keşfetmeye başlar. Küçücük bir bebeğin sevimli bir çocuğa dönüşme süreci, her aşamasıyla oldukça şaşırtıcıdır.
İşte Jean Piaget tarafından keşfedilen nesne devamlılığı da bu gelişim evresinin parçalarından biridir.
Bu isim size yabancı geldiyse Jean Piaget kimdir? Sorusuyla başlayalım:
Jean Piaget İsviçreli bir psikologdur. Çocuk gelişimi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Doğumdan ergenliğe kadar olan bilişsel süreçleri incelemiştir. Psikoloji biliminin alt disiplinlerinden biri olan ‘gelişim psikolojisi’ onun tarafından literatüre kazandırılmıştır.
Piaget’in dönemleri şöyle sıralanabilir:
- 0-2 Yaş: Duyusal Motor Dönemi (Duyu motor dönemi olarak da bilinir.)
- 2-6 Yaş: İşlem Öncesi Dönem
- 6-11 Yaş: Somut İşlemler Dönemi
- 11-16 Yaş: Soyut İşlemler Dönemi
Piaget gelişim evreleri konusunda böyle bir sınıflandırma yaparak çocuk gelişim psikolojisinin temelini atmıştır.
Başlıklar
Piaget Bilişsel Gelişim Aşamaları
Piaget teorisi; anlama, öğrenme, bilme ve yorumlama eylemlerinin gerçekleşmesini sağlayan zihinsel etkinlikleri ifade eder. Söz konusu teoriye göre, biliş, doğumdan ölüme kadar içerik ve nitelik bakımından gelişme gösterir. Zihinsel etkinliklerin gelişimi, bilişsel evrelerin gelişimine bağlıdır. Bilişsel gelişimi evrelere ayırmak mümkündür.
- Duyusal-Motor Dönem (0-2 yaş): Bebekler duyma ve görme gibi duyusal deneyimleri bu süreçte sallama, emme, tutma gibi eylemlerle yönetir. Bu da kendi içinde 6 aşamaya ayrılır.
- İşlem Öncesi Dönem (2-7 yaş): Çocuk dünyayı sınırlı eylem ve duyularla algılamanın ötesine geçer. Artık çizimlerden, imgelerden ve kelimelerden yararlanmaya başlar.
- Somut İşlemler Dönemi (7-11 yaş): Çocuk mantık deneyimlerini somut nesneler üzerinde uygulayabilir durumdadır. 7 yaşında nesne korunumu kazanılır. Nesneleri gruplandırırken onlar arasındaki bağlantıları da dikkate alırlar.
- Soyut İşlemler Dönemi (11-15 yaş): Bu dönem 11 yaşında başlayıp yetişkinlik boyunca sürer. Soyut düşünme yetisi gelişir. Kişi kendine idealler belirler ve kendini başkalarıyla mukayese eder. Problem çözebilir, geleceğe yönelik planlar yapar.
Nesne Sürekliliği Nedir?
Bebek nesneleri göremediğinde, onlara dokunamadığında veya sesini duyamadığında bile var olduklarını bilir. Buna nesne sürekliliği denir. Bu özellik duyusal-motor dönemin sonunda kazanılır.
Bebeğin ilgisini çeken bir şeyi elinden alıp sakladığınızda eğer onu aramaya başlıyorsa nesne sürekliliği oluşmuş demektir.
Nesne Sürekliliği Ne İşe Yarar?
Bebeğinizin bir objeyi görmese dahi onun mevcut olduğunun farkına varmasını sağlar. Yani o nesnenin, duyuları dışında da var olduğunu bilme becerisidir. Zihinsel gelişim sürecinde önemli bir yer tutar.
Her bebek ilk 6 aylık dönemde göremediği şeylerin yok olduğuna inanır. Bu nedenle annesini hep yanında ister. Birkaç dakikalığına uzaklaşsa hemen ağlamaya başlar.
Nesne devamlılığı olmadan içsel düşünmek ve problem çözmek imkânsızdır. İlk 2 yıl içinde bu becerinin kazanılmış olması gerekir.
Nesne Sürekliliği Nasıl Kazanılır?
Bebekler nesne sürekliliği becerisini 8-12. Aylık süreçte edinmeye başlar. Fakat tam olarak şekillenmesi 18-24 aylar arasında gerçekleşir.
Bu aşamada bebeğinize yardımcı olmak için nesne oyunu oynayabilirsiniz. ‘Nesne sürekliliği kutusu’ yaparak bu yeteneği kazanmasına destek olabilirsiniz. montessori eğitiminde de kullanılan bu yöntem oldukça basittir:
- İhtiyacınız olan malzemeler pinpon topu ve ayakkabı kutusudur. Kutuyu el işi kâğıdıyla kaplarsanız bebeğinizin daha çok ilgisini çeker.
- Ayakkabı kutusunun üst tarafı tepsi olarak kullanılacaktır.
- Alt tarafının yarısı kesilir ve üzerine yapıştırılır.
- Topun geçebileceği kadar bir delik açılır.
- Ön tarafa da topun düşeceği bir pencere yapılır.
- İç kısmı biraz eğimli olmalıdır ki top rahatlıkla tepsiye doğru yuvarlanabilsin.
- Nesne oyunu hazırsa topu delikten atıp düşmesini bekleyin.
- Ardından bebeğinize verip bunu tekrar etmesini isteyin.
- Bu sayede bebek, topun önce ortadan kaybolup sonra geri geldiğini görecek, nesnelerin yok olmadığını anlayacaktır.
- ‘Ce eee’ oyunu da onların en çok keyif aldığı aktivitelerdendir. Bebeklerde nesne sürekliliği için bunu da ihmâl etmemek gerekir.